toon menu
sluiten
zoek
Juryrapport Essayprijs Klein 2021
Münise Yavuz (foto: Jean van Lingen)Mirjam van Hengel (foto: Jean van Lingen)Mirjam van Hengel en Münise Yavuz (foto: Jean van Lingen)

Münise Yavuz ontving op 20 mei 2021 de Jan Hanlo Essayprijs Klein 2021 voor haar essay 'De flat'. Het essay wordt gepubliceerd in De Groene Amsterdammer van 26 mei. Lees hieronder het volledige juryrapport. 

JURYRAPPORT JAN HANLO ESSAYPRIJS KLEIN 2021 

‘Men zal nog krijgen dat het nooit meer stil is’ – dat is de beginregel van een gedicht van Jan Hanlo, de naamgever van deze prijs. ‘Nooit meer stil’: die titel, die zin, was het uitgangspunt voor de Jan Hanlo Essayprijs Klein 2021. ‘Nooit meer stil’ als motto voor een nieuw te schrijven essay in een jaar dat er veel stilviel. Cultuurpodia sloten ongeveer als eerste, en lijken als laatste weer te mogen openen – een drama dat ertoe kan leiden dat het in de kunsten nog wel eens veel stiller zou kunnen gaan worden dan voorheen. Maar waar het níét stil was: in de hoofden, pennen en toetsenborden van de essayisten. Er werden meer essays ingezonden dan ooit: 121. Wie die inzenders waren weten we als jury niet: de inzendingen voor de Jan Hanlo Essyaprijs Klein worden geanonimiseerd gelezen. De jury heeft dus gelezen en geselecteerd, van de grote stapel een kleinere gemaakt, daarna een nog kleinere en nog kleiner, totdat er drie essays resteerden en daaruit kozen we dan ook nog die ene winnaar. Pas daarna kregen we de namen te horen. Dat bleken te zijn:

  • Christine Geense, ‘De onzichtbare radio’
  • Bauke Vermaas, ‘Je zou willen schrijven’ 
  • Münise Yavuz, ‘De flat’

In ‘De onzichtbare radio’ van Christine Geense dalen we af in de bedreigende wereld van nauwelijks traceerbaar geluid. Een tv in een afgelegen kamer, het vergeten doorspelen van muziek in een jaszak, maar ook: in de verte aankomend gevaar. In een essay over de tragiek van de mens, die steeds vaker de ander moet overschreeuwen om het stil te krijgen, laat Geense zien hoe luisteren je bescherming kan bieden maar ook hoe geluid je volledige hoofd in bezit kan nemen en zelfs ecosystemen kapot kan maken. Bij haar beschrijving van duizenden kikkertjes die samen het geluid van één grote kikker maken zou Jan Hanlo zijn adem hebben ingehouden. Dat deed de jury ook even: een mooi, beeldend essay, dat van de lezer een luisteraar maakt die altijd op zijn hoede is.

In het essay ‘Je zou willen schrijven’ vertrekt Bauke Vermaas vanuit een gedicht van Nobelprijswinnares Louise Glück waarin het tijd is voor sneeuw. Ze vraagt zich af of ze wel een goede lezer is voor zo’n gedicht over het heel gewone: een moeder, een kind en hun avondgedonder. Haar essay gaat over onvermogen en bijgeluiden en over het verlangen naar pure stilte, een stilte die ze al schrijvend oproept voor de lezer. Ze laat zien hoe de ene gedachte een volgende lostrekt als een ketting van geluiden: van Engelse woorden naar voetstappen over de dijk naar het suizen van wind in je oren en gesprekken met mensen die er niet meer zijn. Dit essay is aandachtig en tastend, met oor voor poëzie en gevoel voor muzikaliteit. Een pleidooi voor langzame bewegingen, trage gedachten en lege tijd.

In het essay ‘De flat’ van Münise Yavuz zijn we terug bij de dreiging, beginnend met een woedende buurman, dagelijks roepend aan de deur: ‘Begrijp je dan niet hoe het voelt als lawaai zich een weg door je muren baant?’ Na het afgelopen jaar zal iedereen die in de stad woont en doordrongen is geraakt van de urban soundscape waar Yavuz over schrijft, dat juist wél begrijpen. Maar dit essay ontleent z’n kracht niet aan herkenbaarheid. Het is indringend omdat het tevoorschijn schrijft hoe de geluiden van de stad, waar mensen dicht opeen wonen, veiligheid en vertrouwen diepgaand kunnen ondermijnen. Hoe stilte een schaarse luxe kan zijn, slechts bereikbaar voor wie zich een groot huis kan veroorloven; de rest zal wat ze verafschuwt moeten leren aanvaarden, daar helpt geen lieve oordop aan. Hoe, ten slotte, een flat kan worden als het hol in Kafka’s gelijknamige verhaal dat Yavuz citeert: een burcht die van binnenuit angst kweekt.


Bekendmaking winnaar

‘Ik heb het hol ingericht en het lijkt goed gelukt,’ schreef Kafka. Münise Yavuz heeft het essay ‘De flat’ geschreven en het is goed gelukt. Zo goed, dat de jury dít essay bekroont met de Jan Hanlo Essayprijs Klein 2021.

Amsterdam, 20 mei 2021

Mirjam van Hengel | juryvoorzitter Jan Hanlo Essayprijs 2021

Juryrapport Jan Hanlo Essayprijs Klein 2021 PDF

Mirjam van Hengel overhandigd de Essayprijs Klein 2021 aan winnaar Münise Yavuz (foto: Jean van Lingen)